Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie

POSTANOWIENIE

11 kwietnia 2022 roku

Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie w I Wydziale Cywilnym w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Janicki

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 11 kwietnia 2022 roku w W.

sprawy z wniosku G. B.

o unieważnienie aktu urodzenia

postanawia

oddalić wniosek.

UZASADNIENIE

I. Stanowiska stron

G. B. wniósł o unieważnienie swojego aktu urodzenia. Wskazał, że został on sporządzony w trybie transkrypcji chorwackiego dokumentu stanu cywilnego w postaci odpisu skróconego aktu urodzenia. Podniósł, że przed wydaniem ww. odpisu skróconego dokonał zmiany nazwiska i jego pierwotne nazwisko nie zostało tym skróconym odpisem objęte, tym samym sporządzony na jego podstawie polski akt urodzenia stwierdza zdarzenie niezgodne ze stanem faktycznym i stwierdzono uchybienia, które zmniejszają jego moc dowodową (wniosek k. 3-6).

II. Ustalenia faktyczne

G. B. urodził się (...) w K. (Chorwacja). Jego ojcem jest A. B., a matką A. B. z domu M. (bezsporne, nadto odpis zupełny aktu urodzenia k. 11, chorwacki odpis aktu urodzenia z tłumaczeniem przysięgłym k. 12-14).

G. B. wielokrotnie zmieniał imię i nazwisko. Kolejno (począwszy od urodzenia) nazywał się: G. B., G. B. H., G. B. G., G. G. (2), G. G. (3), G. B. (chorwacki odpis aktu urodzenia z tłumaczeniem przysięgłym k. 12-14).

W sporządzonym w trybie art. 104 p.a.s.c. akcie urodzenia G. B. ujawniono trzecią wersję jego imienia i nazwiska (G. B. G.), transkrybowano bowiem chorwacki skrócony odpis aktu urodzenia sporządzony w dacie, gdy G. B. legitymował się takim właśnie imieniem i nazwiskiem.

III. Ocena prawna

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 p.a.s.c. unieważnieniu podlega akt stanu cywilnego stwierdzający „ zdarzenie” niezgodne ze stanem faktycznym lub jeżeli z uwagi na stwierdzone uchybienia zmniejszona jest jego moc dowodowa. Ponadto unieważnieniu podlegają akty stwierdzające to samo zdarzenie (art. 39a ust. 1 oraz art. 39b ust. 1 p.a.s.c.).

Tymczasem jeżeli akt stwierdza zdarzenie zgodne ze stanem faktycznym, natomiast nie zawiera wszystkich wymaganych danych – podlega uzupełnieniu zgodnie z art. 37-38 p.a.s.c..

Z kolei jeżeli akt stwierdza zdarzenie zgodne ze stanem faktycznym, natomiast zawiera dane niezgodne z rzeczywistością – podlega sprostowaniu zgodnie z art. 35-36 p.a.s.c. W tym ostatnim przypadku – zależnie od tego, co jest podstawą dokonania sprostowania – inny jest organ tego dokonujący. Jeśli jest to możliwe na podstawie akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego, innych aktów stanu cywilnego stwierdzających zdarzenie wcześniejsze i dotyczących tej samej osoby lub jej wstępnych albo zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, pod warunkiem że w państwie wystawienia są one uznawane za dokument stanu cywilnego (ewentualnie pochodzące z państwa, gdzie nie jest prowadzona rejestracja stanu cywilnego) i stwierdzają zdarzenie wcześniejsze dotyczące tej samej osoby lub jej wstępnych – sprostowania dokonuje kierownik urzędu stanu cywilnego, który sporządził dany akt (art. 35 yst. 1-2 p.a.s.c.). Z kolei w innych przypadkach, w szczególności gdy sprostowanie ma nastąpić na podstawie innego dokumentu (art. 36 pkt 1 p.a.s.c.) albo na podstawie nie tylko ww. dokumentów (art. 36 pkt 2 p.a.s.c.) – sprostowania dokonuje sąd.

Co kluczowe – system ww. trzech postępowań (unieważnienie, uzupełnienie, sprostowanie aktu stanu cywilnego) jest skonstruowany jako spójny i zupełny tj. że zawsze właściwe jest dokładnie jedno z ww. trzech postępowań. Postępowania te nie pozostają w konkurencji, każde z nich dotyczy bowiem jakościowo innej sytuacji. Albo bowiem „stwierdzone aktem zdarzenie” jest niezgodne z rzeczywistością, albo zgodne, a jedynie brakuje w akcie danych albo dane są wpisane nieprawidłowo (przy stwierdzeniu zdarzenia zgodnie z rzeczywistością).

W przypadku wnioskodawcy zaistniała taka sytuacja, że zdarzenie, które stwierdza polski akt urodzenia, jest zgodne z rzeczywistością – rzeczywiście bowiem wnioskodawca rzeczywiście się urodził. Wystąpiła natomiast niezgodność danych z rzeczywistością co do oznaczenia wnioskodawcy w zakresie jego nazwiska, nazwisko to bowiem pierwotnie miało inne brzmienie i dopiero później zostało zmienione. Nie wpływa to jednak w ogóle na prawdziwość stwierdzonego w akcie zdarzenia tj. urodzenia wnioskodawcy. Akt urodzenia stwierdza bowiem zdarzenie w postaci urodzenia, a ono rzeczywiście miało miejsce. Natomiast niedokładności przy oznaczaniu imion, nazwisk etc. nie uchybiają prawdziwości stwierdzenia rejestrowanego zdarzenia (urodzenia), stanowią jedynie „nieprawidłowo wpisane dane”. Nie wpływają też na moc dowodową aktu stanu cywilnego, skoro w trybie wzmianek dodatkowych wnioskodawca może doprowadzić do ujawniania w nim swojego aktualnego imienia i nazwiska (tak jak uwidocznił zmianę z 28 stycznia 2020 r. wzmianką dodatkową z 19 marca 2020 r.) – i tym samym dysponować odpisami skróconymi wydanymi na aktualne imię i nazwisko prawidłowo stwierdzającymi zdarzenie jakim jest urodzenie (w danej dacie z danych rodziców).

Zaprezentowane wyżej wąskie rozumienie przesłanki unieważnienia aktu stanu cywilnego jest przyjmowane w orzecznictwie, jak bowiem trafnie stwierdził Sąd Najwyższy „ stan cywilny człowieka kształtują dwie grupy zdarzeń: zdarzenia naturalne (urodzenie i zgon) oraz zdarzenia prawne, a wśród nich czynności prawne (np. uznanie dziecka lub zawarcie małżeństwa) i orzeczenia sądowe (np. orzeczenie przysposobienia lub rozwodu). Jednak tylko niektóre z nich - określane niekiedy jako zdarzenia podstawowe - kreują stan cywilny człowieka oraz tworzą faktyczną podstawę sporządzenia aktu. Chodzi tutaj o urodzenie, zgon oraz zawarcie małżeństwa, a w wyjątkowych wypadkach także o orzeczenie przysposobienia. Należy przyjąć, że posługując się w przepisie terminem "zdarzenie", ustawodawca odniósł się wyłącznie do zdarzeń podstawowych, tzn. takich, które spowodowały sporządzenie aktu stanu cywilnego, a będąc nieprawdziwymi wywołują konieczność jego unieważnienia. Typowym przykładem aktu stanu cywilnego stwierdzającego zdarzenie niezgodne z prawdą i przez to podlegającego unieważnieniu jest akt urodzenia dziecka, które w ogóle nie przyszło na świat względnie akt zgonu osoby żyjącej. Następstwem tego zapatrywania musi być stwierdzenie, że inne przypadki niezgodności aktu z rzeczywistością - chodzi, rzecz jasna, o niezgodność pierwotną, występującą już w dacie sporządzenia aktu - związane ze zdarzeniami mającymi wpływ na stan cywilny osób i dotyczące w istocie tylko elementów aktu (np. miejsce lub data zdarzenia, dane o rodzicach osoby, nazwisko, płeć itp.) mogą być jedynie przedmiotem sprostowania. W podsumowaniu przeprowadzonych rozważań za uzasadniony trzeba więc uznać wniosek, że akt stanu cywilnego podlega unieważnieniu tylko wtedy, gdy stwierdza niezgodnie z prawdą zdarzenie podstawowe, kreujące stan cywilny i powodujące sporządzenie aktu (urodzenie, zgon lub zawarcie małżeństwa). Pozostałe wypadki pierwotnej niezgodności aktu z rzeczywistością, dotyczące innych zdarzeń mających wpływ na stan cywilny, nie stanowią podstawy unieważnienia, lecz mogą być przedmiotem sprostowania aktu” (postanowienie SN z 26 marca 1992 r., I CRN 20/92; por. również postanowienie SN z 27 listopada 2007 r., IV CSK 287/07; postanowienie SN z 30 listopada 1962 r., III CR 70/62). Również w piśmiennictwie wskazuje się, że w przypadku aktu urodzenia podlega on unieważnieniu z uwagi na stwierdzenie zdarzenia niezgodnego ze stanem faktycznym w razie sporządzenia aktu urodzenia dla dziecka, które się nie urodziło ( A. Czajkowska, w: Basior, Sorbian, Komentarz PASC, 2015, art. 39, Nb. 3).

W istocie powyższe rozumienie jest oczywiste, jeśli zważyć, że w przeciwnym wypadku tj. gdyby każda niezgodność danych wpisanych do aktu stanu cywilnego z rzeczywistością była zrównywana z niezgodnością zdarzenia stwierdzonego aktem z rzeczywistością – postępowanie o sprostowanie nie miałoby zastosowania, bowiem zawsze akt, zawierający dane niezgodne z rzeczywistością, podlegałby unieważnieniu.

Jak się wydaje, z powyższego zdawał sobie sprawę sam wnioskodawca, skupiając się w swoim wniosku nie na wykazaniu ziszczenia się przesłanek z art. 39 ust. 1 p.a.s.c., tylko na niemożności załatwienia sprawy w drodze sprostowania, uzupełnienia oraz wpisania wzmianki.

Nie dostrzegł jednak wnioskodawca, że obok wąsko zakreślonego sprostowania przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, uregulowanego w art. 35 p.a.s.c., przewidziano szeroko zakrojone, jak chodzi o zakres zastosowania, sądowe postępowanie o sprostowanie aktu stanu cywilnego w art. 36 p.a.s.c. O ile zatem w procedurze z art. 35 ust. 1 i 2 p.a.s.c. tj. przed kierownikiem USC sprostowanie byłoby niemożliwe, bowiem zagraniczny odpis aktu urodzenia stwierdza to samo (a więc nie „wcześniejsze” – zob. art. 35 ust. 2 p.a.s.c. a contrario) zdarzenie, o tyle w postępowaniu z art. 36 p.a.s.c., które umożliwia dokonanie sprostowania w razie niemożności jego dokonania na podstawie wąskiego katalogu dowodów z art. 35 ust. 1 i 2 p.a.s.c., jest to możliwe. Sąd w postępowaniu nieprocesowym w przedmiocie sprostowania aktu stanu cywilnego nie jest bowiem ograniczony w zakresie dowodzenia ani podmiotowo, ani przedmiotowo i może oprzeć się na każdym dowodzie (tak trafnie A. Czajkowska, w: Basior, Czajkowska, Sorbian, Komentarz PrASC, 2015, art. 36, Nb 2-3).

Nie ziściły się zatem przesłanki unieważnienia aktu urodzenia wnioskodawcy z art. 39 ust. 1 p.a.s.c., stąd wniosek podlegał oddaleniu (art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Właściwym trybem jest tryb sprostowania z art. 36 p.a.s.c.

Z. ądzenia:

- odnotować uzasadnienie;

- odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy r. pr. Krawcowi przez umieszczenie w portalu informacyjnym.

W., 9 maja 2022 roku asesor sądowy M. J.