Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20 grudnia 2019 r.

Pozwem z dnia 15 lutego 2018 r. (data prezentaty) powód K. Fus wniósł o zasądzenie od pozwanej C. Towarzystwa (...) z siedzibą w W. (dalej także jako: (...) S.A.”) kwoty 30 032,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 11 lutego 2018 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podał, że w dniu 1 listopada 2010 r. zawarł z pozwaną umowę indywidualnego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym MegaFundusz, potwierdzoną polisą numer (...). Wskazał, że umowa ubezpieczenia została rozwiązana z dniem 28 kwietnia 2016 r. oraz że w tym dniu wartość jednostek zgromadzonych na rachunku powoda wynosiła 81 369,92 zł. Pozwana wypłaciła zaś powodowi kwotę 51 337,90 zł, zatrzymując kwotę 30 032,02 zł tytułem opłaty związaną z wykupem. W ocenie powoda postanowienia OWU, treść polisy oraz załącznika numer 1 do OWU obligująca powoda do poniesienia w związku z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia sankcji finansowej, która skutkuje pozbawieniem powoda blisko 40% zgromadzonych środków jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta w rozumieniu art. 3851 k.c. Jednocześnie powód zaznaczył, iż kwestionowane postanowienia umowne nie stanowią świadczenia głównego stron i w związku z tym mogą zostać poddane ocenie pod kątem ich abuzywności ( pozew - k. 3- 7).

Pismem z dnia 6 marca 2018 r. (data stempla pocztowego) powód cofnął pozew w części, tj. co do kwoty 19 453,92 zł wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w tym zakresie, wskazując, że w dniu 23 lutego 2018 r. pozwana dokonała częściowego uznania powództwa, wskutek czego wypłaciła bezpośrednio do rąk powoda ww. kwotę ( k. 27).

Postanowieniem Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2018 r. umorzono postępowanie co do kwoty 19.453,92 zł oraz orzeczono o zwrocie powodowi kwoty 973 zł tytułem części opłaty od pozwu (k. 32).

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 25 kwietnia 2018 r. (k. 30) wydanego w postępowaniu upominawczym pozwana C. Towarzystwo (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana podniosła, że dopłacona powodowi kwota 19 453,32 zł powoduje, że łączna kwota świadczenia inwestycyjnego jest zgodna z kwotą wynikającą z porozumienia z Prezesem UOKiK z 19 grudnia 2016 r. i odpowiada kwocie, która wynikałaby w sytuacji podpisania z powodem aneksu, który pozwany zawiera na mocy porozumienia z Prezesem UOKiK. Jednocześnie zaprzeczyła, aby zapisy OWU regulujące kwestie opłat związanych z wykupem ubezpieczenia były niedozwolonymi postanowieniami umownymi. Wskazała, że postanowienia dotyczące opłaty, o której mowa w OWU jako dotyczące świadczenia głównego stron wiążą je i nie ma możliwości uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne w świetle art. 385 ¹ k.c. Ponadto powód potwierdził fakt zapoznania się z treścią OWU, podpisując stosowne oświadczenie i nie ma podstaw, aby przyjmować, iż powód nie miał lub nie mógł mieć świadomości co do konsekwencji rezygnacji z umowy ubezpieczenia, jak również tego, że konsekwencje te są tym bardziej dotkliwe finansowo, im wcześniej rezygnacja nastąpi. Jednocześnie osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne przy zawieraniu umowy, przekazała powodowi precyzyjne informacje o opłatach, które będą przez pozwaną pobierane w konsekwencji wypowiedzenia umowy lub rozwiązania umowy oraz o braku możliwości wypłacenia w dowolnym momencie środków finansowych znajdujących się na prowadzonym przez pozwaną rachunku bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów. Zatrzymana opłata pozostaje również w związku z poniesionymi pozwanego kosztami objęcia powoda ochroną ubezpieczeniową, a nadto ma na celu zrównoważenie szczególnego prawa przysługującego powodowi w postaci prawa wykupu (sprzeciw k. 40- 41 oraz pismo z dnia 25 lipca 2018 k. 50- 55).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie wniosku z dnia 14 października 2010 r. pomiędzy K. Fus, a C. Towarzystwem (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. zawarta został umowa indywidualnego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...), potwierdzona polisą nr (...). Na jej podstawie powód zobowiązał się, m.in. do uiszczania składki regularnej wysokości 1006 zł miesięcznie, podlegającej alokacji w zadeklarowanym funduszu. K. Fus przystąpił do ubezpieczenia począwszy od dnia 1 listopada 2010 r., a umowa została zawarta na czas nieokreślony ( okoliczności bezsporne, dowód: wniosek o zawarcie umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie - k. 62- 68).

K. Fus nie miał możliwości negocjowania warunków zawieranej umowy i mógł wyłącznie wybrać wariant umowy, wysokość składki oraz sposób jej alokacji. Jednocześnie przedstawiciel ubezpieczyciela I. B. podczas spotkania odbywającego się w domu powoda przed zawarciem umowy informowała o korzyściach umowy, w tym spodziewanych zyskach i przedstawiła ogólne informacje o produkcie ubezpieczeniowym zgodnie z kartą produktu, kartę marketingową produktu i ogólne warunki ubezpieczenia. I. B. informowała także o opłatach przy likwidacji, wcześniejszym rozwiązaniu umowy w ten sposób, że przedstawiona została powodowi tabela zawarta w ogólnych warunkach ubezpieczenia bez podania konkretnych kwot. Powód nie miał jednak świadomości, jakie konkretnie opłaty będą pobierane i nie był wówczas zainteresowany rozwiązaniem umowy z uwagi na przedstawione informacje o zyskach. K. Fus w okresie zawierania umowy prowadził działalność gospodarczą w branży montażu regałów magazynowych. Jednocześnie miał zawartych kilka innych umów o podobnym charakterze.

(dowody: wniosek o zawarcie umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie - k. 62- 68; zeznania świadka I. B. – k. 120- 121; zeznania powoda K. Fus - k. 126- 128).

Zgodnie z obowiązującymi powoda Ogólnymi Warunkami Indywidualnego (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym M. Fundusz, w przypadku całkowitego wykupu, Towarzystwo pobiera opłatę zmienną dotyczącą umarzanych aktywów powstałych w wyniku zainwestowania składek funduszowych należnych w pierwszych pięciu latach opłacania składek regularnych z zastrzeżeniem, że każdy miesiąc zawieszenia opłacania składek regularnych wydłuża okres pierwszych pięciu lat opłacania składek regularnych o kolejny miesiąc. Wysokość opłaty zmiennej jest określona w pkt. 2 „Tabeli opłat za wykup ubezpieczenia” umieszczonej w Załączniku nr 1, jako odpowiedni procent wartości aktywów powstałych w wyniku zainwestowania składek funduszowych należnych w pierwszych pięciu latach opłacania składek regularnych, zróżnicowany ze względu na liczbę lat ubezpieczenia (§ 22 ust. 2). Zgodnie załącznikiem nr 1 do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia – Tabelą Opłat za wykup ubezpieczenia wysokość opłat pobieranych z tytułu umorzenia jednostek nabytych ze składek wynosi: 1) opłata stała za wykup ubezpieczenia – 20 zł; 2) opłata zmienna za całkowity wykup ubezpieczenia pobierana jednorazowo jako procent wartości umarzanych aktywów, zróżnicowany ze względu na liczbę lat ubezpieczenia: 95 % w pierwszym roku ubezpieczenia, 90 % w drugim roku ubezpieczenia, 80 % w trzecim roku ubezpieczenia, 70% w czwartym roku ubezpieczenia, 55% w piątym roku ubezpieczenia, 40% w szóstym roku ubezpieczenia, 25% w siódmym roku ubezpieczenia, 20% w ósmym roku ubezpieczenia, 10% w dziewiątym roku ubezpieczenia, 5% w dziesiątym roku ubezpieczenia.

( okoliczności bezsporne)

Zawarta między stronami umowa ubezpieczenia została rozwiązana z dniem 28 kwietnia 2016 r. W związku z tym pozwana dokonała umorzenia środków zgromadzonych na indywidualnym rachunku jednostek uczestnictwa według wyceny jednostek z dnia rozwiązania i wypłaciła na rzecz powoda kwotę 51 337,90 zł ze zgromadzonych jednostek w wysokości 81 369,92 zł, pobierając opłatę z tytułu umorzenia jednostek w kwocie 30 032,02 zł ( okoliczności bezsporne).

Pismem z dnia 10 stycznia 2018 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 30 032,02 zł w terminie 30 dni, jednak żądana kwota nie została zapłacona w wyznaczonym terminie. Natomiast w dniu w dniu 23 lutego 2018 r. pozwana zapłaciła na rzecz K. Fus kwotę 19 453,92 zł (okoliczności bezsporne; dowód: potwierdzenie nadania przekazu pocztowego, k. 28).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów, a także kierując się regulacją art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c. W tym też kontekście za bezsporne pomiędzy stronami uznać należało, w szczególności okoliczności związane z wartością zgromadzonych przez powoda środków, z pobraną przez pozwaną opłatą z tytułu umorzenia jednostek, a także fakty dotyczące treści umowy, w tym opłat pobieranych przez pozwane Towarzystwo. Sąd pominął przy tym dowody wskazane prze strony w uzasadnieniu pozwu oraz w uzasadnieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty, a niewymienione w petitum sprzeciwu wobec nieuzupełnienia braków wniosku o ich przeprowadzanie w zakreślonym terminie, a polegających na nieoznaczeniu faktów podlegających stwierdzeniu za ich pośrednictwem. W tym miejscu wyjaśnić należy, że wprawdzie z art. 236 k.p.c. wynika, że sformułowanie tezy dowodowej, tzn. oznaczenie faktów podlegających stwierdzeniu należy do sądu, niemniej jednak nie ulega wątpliwości, że w kontradyktoryjnym procesie cywilnym cechującym się przeprowadzaniem dowodów na wniosek strony (por. art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), to strona ma obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Strona ma również obowiązek wskazać, jakie okoliczność chce udowodnić, aby możliwe było dopuszczenie jakiegokolwiek dowodu. Przepis art. 236 k.p.c. w sposób pośredni określa zatem niezbędne elementy wniosku dowodowego składanego przez stronę. Niewskazanie we wniosku dowodowym środka dowodowego czy tezy dowodowej, powinno zaś skutkować wezwaniem do usunięcia tego braku pod rygorem pominięcia (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 kwietnia 1963 r., II CR 240/62, OSNCP 1964, nr 10, poz. 197).

W dalszej mierze wskazać należy, że fakty dotyczące możliwości negocjowania umowy przez powoda, rodzaju i zakresu informacji przedstawionych powodowi przed zawarciem umowy, jego statusu zawodowego, świadomości co do kosztów związanych z umową ustalono w oparciu o zeznania świadka I. B. oraz powoda, które zasadniczo zasługiwały na wiarę.

Sąd oddalił wnioski o dopuszczenie dowodów z dokumentów w postaci specyfikacji rozliczenia, oświadczenia o wpłacie prowizji na rzecz agenta i zbiorczego potwierdzenia przelewów oraz dowodu z opinii biegłego sądowego aktuariusza powołanego na okoliczność, że opłata za wykup pozostawała w związku z kosztami ponoszonymi przez zakład ubezpieczeń, a sam produkt skonstruowano zgodnie z prognozą przepływów pieniężnych. Zdaniem Sądu wskazane dowody były nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. Istotą niniejszego postępowania było bowiem rozstrzygnięcie, czy postanowienia zawarte w OWU miały charakter niedozwolony, a nie kwestia, czy wysokość opłat potrącanych z tytułu wykupu pozostaje w związku z kosztami ponoszonymi przez pozwaną, bądź, czy produkt ubezpieczeniowy został skonstruowany przy uwzględnieniu wyników symulacji przepływów pieniężnych i innych okoliczności. Cel, któremu pobrana opłata miała służyć, powinien być określony w umowie, aby ubezpieczony miał wiedzę jakie koszty będzie zobowiązana ponieść w przypadku rozwiązania umowy. Nieistotne także było, że pozwana wypłaciła na rzecz agenta ubezpieczeniowego prowizję, jeśli w umowie nie określono, że to powód jest zobowiązany do jej pokrycia.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo – w zakresie nieobjętym oświadczeniem o cofnięciu pozwu – zasługiwało w na uwzględnienie.

Strona powodowa w niniejszym postępowaniu dochodziła zwrotu pobranej przez pozwanego opłaty z tytułu umorzonych jednostek na podstawie zawartej między stronami umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, a zawierającej w zakresie pobierania ww. opłaty, w jej ocenie, niedozwolone postanowienia umowne.

Przepis art. 3851 § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W sprawie bezsporny był fakt zawarcia umowy, jej rozwiązania, wysokości pobranych i wypłaconych świadczeń, jak i treść kwestionowanych postanowień umowy.

W szczególności bezsporne było, że warunki całkowitego wykupu ubezpieczenia i opłaty związanej z wykupem zostały zawarte w § 22 ust. 2 OWU indywidualnego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym MegaFundusz oraz załączniku nr 1 do OWU.

W ocenie Sądu kwestionowane przez powoda, postanowienia umowne spełniały przesłanki konieczne do uznania tych postanowień za niedozwolone w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c.

Powód w chwili zawierania umowy był konsumentem. W tej mierze należy wskazać, że powód korzystał wprawdzie ze statusu przedsiębiorcy jako osoba fizyczna, ale jedynie w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej – w zakresie montażu regałów magazynowych i w odniesieniu do czynności, które z tą działalnością są bezpośrednio związane. Zawarcie spornej umowy nie stanowi jednak czynności bezpośrednio związanej z jej prowadzeniem, a zatem jest taką, w zakresie której powód występował wobec pozwanego w roli konsumenta, a nie przedsiębiorcy.

Jednocześnie Sąd stoi na stanowisku, że opłata za wykup nie stanowiła głównego świadczenia stron, ale świadczenie uboczne. Główne świadczenia stron to bowiem takie elementy konstrukcyjne umowy, bez uzgodnienia których nie doszłoby do jej zawarcia, niewątpliwie związane z celem, dla którego każda ze stron zdecydowała się na zawarcie umowy określonej treści. Głównym świadczeniem po stronie ubezpieczonego był zaś obowiązek uiszczania składki, a po stronie ubezpieczyciela wypłata świadczenia w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, oraz zarządzanie przez ubezpieczyciela środkami pieniężnymi pochodzącymi z wpłaconych składek, stanowiących ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy. To, że w pewnych okolicznościach opłata ma wpływ na wysokość poszczególnych świadczeń stron, nie oznacza, że postanowienia określające opłatę należy automatycznie uznać za postanowienia określające świadczenie główne stron. Przedmiotowa opłata z kolei swoiste więc odstępne, zastrzeżone na wypadek zakończenia stosunku ubezpieczenia przed uzgodnionym terminem.

Z całą pewnością związane z wcześniejszym wygaśnięciem umowy w związku z zaniechaniem opłacania składki lub rezygnacja powoda z kontynuowania umowy świadczenie w postaci zwrotu środków nie było celem stron. Tym celem nie było bowiem rozwiązanie umowy z powodu zaprzestania opłacania składki. Dochodzone przez ubezpieczonego świadczenie nie stanowiło więc świadczenia głównego, a co za tym idzie dotyczące go postanowienia umowne mogły być oceniane w kontekście naruszenia art. 3851 § 1 k.c.

W szczególności, kwota pieniężna odpowiadająca wartości aktywów nabytych przez ubezpieczyciela na zlecenie ubezpieczającego jest nieznana w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Żadna ze stron wskazanej umowy ze względu na brak wiedzy o wartości poszczególnych aktywów nabytych przez ubezpieczyciela, lecz także z uwagi na nieokreślony moment, w którym roszczenie o wypłatę wykupu stanie się wymagalne, nie ma wiedzy, ani nie może przewidzieć, jaka będzie kwota wykupu. Kwestia wymagalności tak wskazanego roszczenia uzależniona jest od woli ubezpieczającego, bądź zdarzenia przyszłego i niepewnego, jakim jest zajście zdarzenia ubezpieczeniowego. Kwota wykupu nie została zatem w sposób wystarczający zindywidualizowana.

Jednocześnie postanowienia, na podstawie których pobrana została opłata za umorzenie aktywów, nie zostały uzgodnione indywidualnie z powodem i nie podlegały one żadnym negocjacjom. Taki stan rzeczy wynika z treści zeznań złożonych przez świadka I. B., a także z zeznań powoda. Jednocześnie kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W tej mierze podkreślenia wymaga, że podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym „dobrych obyczajów” jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyka związanego z umową, oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca. Z kolei „interes konsumenta” rozumiany jest szeroko, jako elementy ekonomiczne, związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta, do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta, oraz pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Aby naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę abuzywną nastąpiło w stopniu „rażącym”, musi mieć charakter znaczny, polegający na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy.

Pozwana pobrała od powoda opłatę za umorzenie jednostek, której wysokość ukształtowana została również w taki sposób, który nie daje możliwości przewidzenia wysokości opłaty, którą pozwany miał ponieść w chwili rzeczywistego wykupu, a pozwana uzależniła opłatę od wartości jednostek zgromadzonych na rachunku według narzuconego powodowi sposobu wyliczeń. Co więcej, zdaniem Sądu, takie ukształtowanie postanowień umowy, w którym w chwili podejmowania przez ubezpieczonego decyzji o przystąpieniu do ubezpieczenia na życie, nie jest mu znana - przynajmniej orientacyjnie - wartość wykupu ubezpieczenia w kolejnych latach, prowadziła do ukształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszała jego interesy. Postanowienia OWU nie określają na pokrycie jakich kosztów przeznaczona jest kwota środków zainwestowanych przez powoda. Nie zostało wskazane za jakie czynności ubezpieczyciela będzie ona pobrana. Powód nie mógł zatem realnie ocenić wszystkich aspektów umowy ubezpieczenia i podjąć decyzji, czy podejmuje ryzyko i wyraża zgodę na pokrycie wszystkich, bądź określonych kosztów bezpośrednich i pośrednich związanych z umową.

Obciążenie ubezpieczonego wskazanymi kosztami byłoby dopuszczalne, gdyby postanowienia umowy były sformułowane w sposób niebudzący wątpliwości. Tymczasem pozwany zaniedbał aspekt informacyjny, wprowadzając w treść umowy postanowienia abuzywne, przerzucające na konsumenta koszty związane z ryzykiem prowadzonej przez Towarzystwo działalności gospodarczej. Lojalność wobec strony nakazuje natomiast w sposób czytelny oznaczyć, że konkretne świadczenie jest karą umowną, czy też innym świadczeniem odszkodowawczym za przedterminowe zakończenie stosunku zobowiązaniowego, nie zaś ukrywać rzeczywisty sens spornej opłaty przed konsumentem. Na tym tle godzi się zauważyć, że z zeznań świadka I. B. oraz powoda wynika, iż przedstawiono mu jedynie ogólne informacje o oferowanym produkcie, w tym o opłatach związanych z wcześniejszym rozwiązaniem umowy i powód nie miał świadomości, jakie konkretnie opłaty będą pobierane. Nie zostało również wykazane przez pozwaną, aby powód miał wiedzę na ten temat z innych zawartych przez niego umów.

Wskazać też należy, iż w opinii Sądu, nawet gdyby wysokość pomniejszego świadczenia wykupu była przypisana do faktycznie poniesionych przez ubezpieczyciela kosztów, to i tak w momencie zawierania umowy powód nie był w stanie zweryfikować ani ich wysokości, ani zasadności ich poniesienia.

Jednocześnie, w zakresie oceny abuzywności postanowień umowy nie miała znaczenia podnoszna okoliczność zawarcia przez pozwaną porozumienia z Prezesem UOKIK, w związku z czym po otrzymaniu wezwania do zapłaty pozwany ustalił dopłatę w kwocie 19 453,92 zł i już po wniesieniu pozwu wypłacił ją powodowi. W niniejszej sprawie ocenie podlega sama konstrukcja prawna na podstawie której pozwany dokonywał potrącenia części środków ulokowanych przez powoda. Jednocześnie podkreślić należy, że zastosowanie wobec ubezpieczonego nowych zasad dotyczących wykupu, jakkolwiek dla konsumenta korzystne, nie wiąże się w sposób bezpośredni ze zwolnieniem powoda z obowiązku ponoszenia kosztów rozwiązania umowy, a jedynie zmniejsza wysokość pobieranej opłaty.

Powód w dalszym ciągu, w przypadku rozwiązania umowy, nie otrzymywał całości środków zgromadzonych na rachunku i w tym zakresie zapisy umów nie uległy zmianie. Oczywiście kwestia wysokości dokonanego potrącenia miała znaczenie odnośnie oceny przedmiotowych zapisów w zakresie oceny skali naruszenia interesów konsumenta, jednak sam fakt dokonania korekt narzuconych przez Prezesa UOKIK nie mógł wpływać na aspekt oceny wiążącej strony umowy. Zatrzymana nadal kwota 10578,10 zł stanowiła zaś 13% zgromadzonych środków, a więc ich znaczną część.

Konkludując, w momencie rozwiązania umowy pozwana zobowiązana była do umorzenia jednostek zgromadzonych na rachunku ubezpieczonego i ich wypłaty ubezpieczonemu. Nie istniała bowiem podstawa prawna do pobrania opłaty za umorzenie jednostek, gdyż postanowienia OWU w tym zakresie miały charakter abuzywny i nie wiązały powoda.

W związku z powyższym kwota opłaty za wykup (z tytułu umorzenia) powinna być w całości wypłacona powodowi, tak jak uiszczona już część wartości polisy, bowiem brak było podstaw do przyjęcia, że w miejsce zakwestionowanego postanowienia wchodzą inne postanowienia kształtujące wysokość tej opłaty. Zgodnie z treścią art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Natomiast zgodnie z dyspozycją art. 410 § 1 k.c. ww. przepis stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Definicję świadczenia nienależnego ustawodawca zawarł w treści art. 410 § 2 k.c., zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W konsekwencji kwota 10 578,10 zł podlega zwrotowi na rzecz powoda według konstrukcji zwrotu nienależnego świadczenia w rozumieniu art. 410 k.c.

Kierując się przedstawioną argumentacją i przytoczonymi regulacjami prawnymi, uznając podniesione przez pozwaną zarzuty za niezasadne, Sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania zasądzenia odsetek ustawowych Sąd oparł na treści art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 455 k.c.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem, który w pełni podziela Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy, co oznacza, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., w konsekwencji czego odsetki od nienależnie pobranej kwoty przysługują zubożonemu dopiero od daty wezwania wzbogaconego o jej zwrot, niezależnie od ewentualnej wcześniejszej wymagalności roszczenia. (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r. V CKN 769/00, Lex nr 49111, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 289/76, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1991 r., III CZP 2/91, OSNCP 1991, Nr 7, poz. 93).

W niniejszej sprawie bezspornym było, że powód wezwał pozwaną do zapłaty pismem z dnia 10 stycznia 2018 r. i zakreślił pozwanej termin 30 dni na zwrot nienależnego świadczenia. Zatem pozwana popadła w opóźnienie w zapłacie ww. należności od dnia 11 lutego 2018 r., czego też nie kwestionowała. Przy tym mając na uwadze fakt, że w dniu 23 lutego 2018 r. pozwana zapłaciła powodowi kwotę 19 453,92 zł z żądanej pierwotnie pozwem kwoty 30 032,02 zł i w tym też zakresie, tj. co do kwoty 19 453,92 zł powód cofnął pozew, Sąd uznał za uzasadnione zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 30 032,02 zł od dnia 11 lutego 2018 do dnia 23 lutego 2018 r. oraz od zasądzonej kwoty 10 578,10 zł od dnia 24 lutego 2018 r. do dnia zapłaty.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd miał na uwadze, iż powód cofnął pozew co do żądania zasądzenia kwoty 19 453,92 zł. Przy tym ta decyzja procesowa związana była z zaspokojeniem roszczenia w tym zakresie. Powyższe implikuje rozważanie zastosowania w sprawie art. 203 § 2 i 3 k.p.c., z których wynika zasada, iż w przypadku cofnięcia pozwu, obowiązkiem zwrotu kosztów procesu obciążony jest powód, o ile oczywiście pozwany złoży wniosek o zasądzenie przedmiotowych kosztów. Na tym tle trzeba jednak zwrócić uwagę, że powyższa zasada rozliczania kosztów procesu nie będzie miała zastosowania w sytuacji, gdy przyczyną cofnięcia pozwu jest zaspokojenie roszczenia powoda dopiero po wytoczeniu powództwa. Wówczas bowiem pozwanego potraktować należy za przegrywającego sprawę, od niego zatem należy się zwrot kosztów procesu. W takim też przypadku przepis art. 203 § 2 k.p.c. nie będzie miał zastosowania.

Jak już wyżej wspomniano, przyczyną częściowego cofnięcia pozwu było zaspokojenie strony powodowej już po wytoczeniu powództwa. Ponadto Sąd uwzględnił powództwo w zakresie nie objętym oświadczeniem o cofnięciu pozwu.

W konsekwencji, biorąc pod uwagę ostateczny wynik sprawy, stroną przegrywająca sprawę jest w okolicznościach sprawy pozwana i zgodnie z art. 98 k.p.c., obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Pozwany, będący stroną przegrywającą proces, obowiązany jest zatem zwrócić na rzecz powoda koszty procesu w łącznej wysokości 4146 złotych, na które złożyły się: pozostała niezwrócona opłata od pozwu w kwocie 529 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym w kwocie 3600 złotych, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

s ędzia R. S. Zarządzenie: odpisy wyroku z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikom stron. 10.01.2020 r. sędzia Rafał Sawicki