Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r.

Powódka A. M. wniosła o ustalenie, że umowa o kredyt nr (...) zawarta w dniu 22 marca 2012 r., pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W. a L. S. jest nieważna oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Celem uzasadnienia pozwu powódka wskazała, iż w dniu 22 marca 2012 r. pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą w W. zawarł z L. S. – ojczymem powódki, umowę o kredyt nr (...), na podstawie, której udzielił L. S. kredytu w kwocie 42.105,26 zł., przy czym małżonka kredytobiorcy, a jednocześnie matka powódki R. S. wyraziła zgodę na zaciągnięcie kredytu. Powódka podniosła, iż w dacie zawarcia umowy o kredyt, R. S. była osobą chorą psychicznie i uzależnioną od alkoholu. Kredytobiorca L. S. również był osobą uzależnioną od alkoholu w stopniu zaawansowanym. Powódka podniosła, iż wobec powyższych faktów L. S. i R. S. zawierając umowę kredytową nr (...), nie legitymowali się należytym rozeznaniem co do znaczenia jej treści i w związku z tym na podstawie art. 82 k.c., oświadczenia woli złożone przez w/w osoby są nieważne. Ponadto powódka podniosła, iż skoro R. S. w dacie zawarcia umowy o kredyt była nieświadoma podejmowanych decyzji, to nie mogła skutecznie wyrazić zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez swojego współmałżonka. Natomiast jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego współmałżonka jest nieważna (pozew – k. 2-4).

Pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany podniósł, iż bezspornym pozostaje, że umowa kredytu zawarta została pomiędzy Bankiem a L. S., zatem przedmiotem badania w procesie o unieważnienie umowy kredytu winna być wyłącznie świadomość L. S. w chwili składania przez niego oświadczenia woli o zawarciu umowy kredytu. Tymczasem nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stan psychiczny R. S., która jako małżonka L. S., jedynie wyraziła zgodę na zawarcie przez niego umowy kredytu. Ponadto pozwany wskazał, iż samo uzależnienie od alkoholu nie przesądza jeszcze kwestii ważności oświadczenia woli. Dodatkowo pozwany podniósł, iż w jego ocenie powódka nie ma interesu prawnego do wytoczenia przeciwko pozwanemu powództwa. Pozwany podkreślił, iż powódka swój interes prawny wywodzi z faktu, że jest jedynym spadkobiercą L. S. i R. S., a zatem odpowiada również za spłatę umowy kredytu. Pozwany podniósł, iż ewentualne ustalenie przez Sąd nieważności umowy kredytu nie spowoduje wygaśnięcia roszczeń banku względem powódki. Zmianie ulegnie jedynie podstawa prawna roszczenia: umowna zastąpi ustawową wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Pozwany wskazał, że powódka nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie, gdyż ewentualny wyrok nie zakończy definitywnie sporu istniejącego pomiędzy stronami i nie zapobiegnie powstaniu sporu w przyszłości (odpowiedź na pozew – k. 38-41).

W toku postępowania pełnomocnik powódki zmodyfikował żądanie pozwu, wnosząc alternatywnie, w przypadku nieuwzględnienia żądania dotyczącego stwierdzenia nieważności umowy kredytu, o ustalenie, iż oświadczenie woli złożone przez R. S. w przedmiocie wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania w postaci umowy kredytu zawartej z pozwanym jest nieważne (pismo procesowe powódki – k. 66-67).

W odpowiedzi na zmodyfikowany pozew, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Pozwany wskazał, iż sposób sformułowania żądania przez powódkę zdaje się sugerować, iż jej intencją było skonstruowanie żądania ewentualnego, a nie alternatywnego. Jednak obie konstrukcje żądania nie mogą znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie (odpowiedź pozwanego – k. 71-73).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 marca 2012 r. pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W. a L. S. (kredytobiorcą) zawarta została umowa o kredyt nr (...), na mocy której Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w wysokości 42.105,26 zł., który kredytobiorca zobowiązał się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi w 96 ratach równych, płatnych nie później niż do 17-ego dnia każdego miesiąca na zasadach i warunkach określonych w umowie. Przeznaczeniem udzielonego kredytu były potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy w wysokości 12.529,58 zł. oraz spłata zobowiązań kredytowych kredytobiorcy z tytułu: pożyczki gotówkowej w kwocie 24.518,89 zł., karty kredytowej w kwocie 310,05 zł., pożyczki gotówkowej w kwocie 1.791 zł. oraz limitu w rachunku bieżącym w kwocie 2.955,74 zł. Małżonka L. S., R. S. wyraziła zgodę na zawarcie przez L. S. umowy kredytu konsolidacyjnego niezabezpieczonego w wysokości 42.105,26 zł. (okoliczności niesporne; dowody: kserokopia umowy o kredyt poświadczona za zgodność z oryginałem – k. 8-11, poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia zgody współmałżonka na zaciągnięcie kredytu – k. 12).

R. S. – matka powódki była osobą uzależnioną od alkoholu. W dniu 28 grudnia 2010 r. R. S. została skierowana do Zakładu (...) Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Państwowego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie (...) w R. na pobyt stały. Hospitalizowano ją dwukrotnie w Oddziale (...) Ogólnej, gdzie wykonano amputację obu kończyn dolnych R. S. na wysokości ud. Hospitalizowano ją nadto w Szpitalu dla Psychicznie i Nerwowo (...) w R. z rozpoznaniem Zespołu (...) oraz miażdżycy uogólnionej. W czerwcu 2012 r. rozpoznano u niej otępienie mieszane. W dniu 19 marca 2012 r. R. S. została wypisana z Oddziału Neurologii, gdzie hospitalizowano ją po dwóch napadach padaczkowych. Na oddziale przebywała bez napadów. Rozpoznano wówczas u niej encefalopatię K.. R. S. w dacie złożenia podpisu na umowie kredytu zawartej przez małżonka L. S. była osobą z nasilonym zespołem otępiennym, okresowo zagubioną, najprawdopodobniej z zaburzoną siatką czasu, co utrudniało jej ustalenie chronologii wydarzeń. Występowały również u niej tendencje do konfabulacji, znacznie utrudniona zdolność szybkiej orientacji w sytuacji i duże problemy z zapamiętywaniem nowych informacji. Stan psychiczny R. S. w dniu 22 marca 2012 r. nie pozwalał na w pełni świadome i swobodne podejmowanie decyzji i wyrażenie swojej woli. Przy opisywanych zmianach mózgowych nie miała ona pełnej zdolności do właściwego rozeznania konsekwencji swojego postępowania ( dowody: dokumentacja medyczna – k. 13-20, decyzja nr (...) Marszałka Województwa (...) – k. 21, opinia sądowo – psychiatryczna sporządzona przez biegłą sądową J. G. – k. 171-175).

W dacie podpisania umowy kredytu z dnia 22 marca 2012 r. L. S. był uzależniony od alkoholu ( dowody: zeznania powódki – protokół z rozprawy k. 165-166, opinia sądowo – psychiatryczna sporządzona przez biegłą sądową J. G. – k. 171-175, opinia pisemna uzupełniająca – k. 206).

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim I Wydział Cywilny z dnia 21 maja 2013 r. o sygn. I Ns 437/13, spadek po R. S., zmarłej w dniu 03 lipca 2012 r., na podstawie ustawy nabyli jej mąż L. S. i jej córka A. M., po ½ części każde z nich ( dowód: odpis postanowienia Sądu – k. 23).

W dniu 31 sierpnia 2012 r. zmarł L. S.. Przyczynami jego śmierci były następujące dolegliwości: zrekompensowana marskość wątroby oraz śpiączka wątrobowa (dowód: karta statystyczna do karty zgonu – k. 22).

Stanowiące podstawę ustalenia przez Sąd stanu faktycznego, dokumenty zgromadzone w aktach sprawy i powoływane w treści uzasadnienia (w wersji oryginału bądź kserokopii poświadczonej za zgodność z oryginałem) – uznane zostały przez Sąd za wiarygodne w całości, ponieważ zostały one sporządzone przez właściwe organy/ osoby, w granicach przysługujących im kompetencji oraz w formie przewidzianej przez przepisy. Wobec powyższego, Sąd nie znalazł żadnych podstaw do podważania ich autentyczności, czy też prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, tym bardziej, że strony nie kwestionowały ich prawdziwości, nie wystąpiły również żadne inne okoliczności mogące podważyć autentyczność przedłożonych do sprawy dowodów z dokumentów.

W ocenie Sądu zeznania powódki A. M. w zakresie opisu kondycji psychofizycznej L. S. i R. S., w dacie zawarcia umowy kredytu są w pełni spójne, logiczne oraz rzeczowe i jako takie zasługują na przyznanie im waloru wiarygodności, nadto korespondują z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Ustaleń faktycznych w zakresie stanu zdrowia psychicznego L. S. i R. S. w okresie zawarcia umowy kredytu z dnia 22 marca 2012 r., Sąd dokonał w oparciu o opinię pisemną sporządzoną przez biegłą sądową specjalistę psychiatrę J. G. (k. 171-175). W ocenie Sądu opinia pisemna biegłej sądowej jest profesjonalna, rzetelna oraz wyczerpująca i sporządzona w oparciu o wiedzę oraz doświadczenie biegłej. Wnioski sformułowane przez biegłą w zakresie okoliczności stanu zdrowia psychicznego L. S. i R. S. zostały sformułowane po wszechstronnej analizie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym dokumentacji medycznej R. S. . Zdaniem Sądu przedmiotowa opinia pozostaje zgodna z zasadami logiki, a biegła stanowisko swoje w sposób przekonujący uzasadniła, dlatego też Sąd w oparciu o wnioski sformułowane w opinii dokonał ustaleń faktycznych we wskazanym zakresie. Powódka wniosła o uzupełnienie opinii pisemnej podstawowej sporządzonej przez biegłą. Biegła w opinii uzupełniającej podtrzymała swoją opinię podstawową, wskazując, iż w oparciu o znajdujący się w sprawie materiał dowodowy nie jest w stanie stwierdzić istnienia u L. S. problemu alkoholowego. Po przeprowadzeniu tego dowodu żadna ze stron nie zakwestionowała wniosków sformułowanych przez biegłą sądową, ani nie wniosła miarodajnych w tym zakresie wniosków dowodowych, dlatego też Sąd mógł w oparciu o nie poczynić ustalenia faktyczne w opisanym zakresie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem żądania zgłoszonego w niniejszym postępowaniu było ustalenie, że umowa o kredyt nr (...) zawarta w dniu 22 marca 2012 r. pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W. a L. S., jest nieważna.

Oceny zasadności powództwa należało dokonać w oparciu o art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa; niepewność ta powinna być obiektywna tj. zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Interes ten należy rozumieć jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego prawa lub stosunku prawnego – w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda . Skuteczne powołanie się na interes prawny wymaga wykazania, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie ryzyko naruszenia w przyszłości praw powoda.

Za utrwalone w orzecznictwie i doktrynie uznać należy zapatrywanie - aprobowane w pełni przez Sąd orzekający - iż nie ma interesu prawnego w ustaleniu stosunku prawnego ten, kto może skorzystać równocześnie z innej formy ochrony swych praw (tak Sąd Najwyższy min. w: wyroku z dnia 06 czerwca 1997 roku, II CKN 201/97, Monitor Prawniczy z 1998 roku, nr 2, poz. 3, w wyroku z dnia 29 marca 2001 roku, I PKN 333/00, Prokura i Prawo z 2002 roku, nr 2, poz. 43 i w wyroku z dnia 22 listopada 2002 roku, IV CKN 1519/00, nie publ.). Takie rozumienie interesu prawnego, podlegającego badaniu na każdym etapie postępowania, wynika z prewencyjnego charakteru powództwa o ustalenie, które to cechy eliminują się w razie możliwości podjęcia przez stronę akcji dalej idącej, polegającej na wytoczeniu sprawy o świadczenie. Wówczas bowiem stan niepewności w zakresie łączącego strony stosunku prawnego może zostać usunięty przez realizację konkretnego roszczenia w powództwie o świadczenie /tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 września 1998 roku, I PKN 334/98, OSNAP z 1999 roku, nr 20, poz. 646/.

Podkreślenia wymaga, iż Sąd obowiązany jest badać z urzędu występowanie wskazanej materialno - prawnej przesłanki powództwa o ustalenie, a stwierdzenie jej braku w realiach faktycznych ukształtowanych w rozpatrywanej sprawie skutkuje oddaleniem powództwa wprost bez analizy żądania powoda pod kątem merytorycznym. Interes prawny jako przesłanka dopuszczalności powództwa opartego na art. 189 k.p.c. musi istnieć przy tym zarówno w chwili wytoczenia powództwa, jak i w chwili wyrokowania.

Decydujący z punktu widzenia przesłanki skuteczności powództwa o ustalenie jest zatem status powoda. Powoda i pozwanego nie musi łączyć żaden stosunek prawny, jego istnienie nie jest konieczne dla stwierdzenia występowania interesu prawnego. O potrzebie udzielenia powodowi ochrony prawnej w relacji z pozwanym, w związku z naruszeniem lub zagrożeniem naruszeniem danego prawa (stosunku prawnego), przesądzić musi fakt, że istnieje co do niego niepewność wynikająca z przyczyn faktycznych lub prawnych. Co do zasady interes prawny powinien być badany w granicach wyznaczonych potrzebą udzielenia wskazanej ochrony i wyprzedzać badanie istnienia prawa (stosunku prawnego) objętego twierdzeniem powoda (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013r., sygn. II CSK 406/12, Lex nr 1341660).

Powyższe określenie interesu prawnego znalazło potwierdzenie w licznym orzecznictwie Sądu Najwyższego, sądów apelacyjnych oraz w piśmiennictwie. Należy się przy tym zgodzić ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, iż wyłącznie interes prawny jest decydujący dla korzystania z formy powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego . Interes prawny musi istnieć obiektywnie, aby uzasadniać żądanie ustalenia prawa lub stosunku prawnego. Jak słusznie wskazał T. E. interes prawny – jako interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych – istnieje wówczas, gdy istnieje niepewność tego prawa lub stosunku prawnego, z przyczyn faktycznych lub prawnych (Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego pod redakcją T. Erecińskiego, str. 359-360).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowego postępowania wskazać należy, iż w ocenie Sądu powódka nie wykazała istnienia interesu prawnego w wystąpieniu z niniejszym powództwem, w tak ukształtowanym stanie faktycznym sprawy.

Poza wszelką wątpliwością pozostaje, iż powódkę i pozwanego nie łączył bezpośrednio stosunek prawny, w postaci umowy o kredyt nr (...) na kwotę 42.105,26 zł. Powódka swój interes prawny w żądaniu udzielenia jej ochrony prawnej, w zgłoszonym kształcie wywodziła z faktu bycia jedynym spadkobiercą po zmarłych R. S. oraz L. S., a zatem odpowiadania za spłatę długów spadkowych w tym umowy kredytu zawartej pomiędzy L. S. a pozwanym w dniu 22 marca 2012 r.

Odnosząc się do żądania powódki w pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż nie zachodzi jakakolwiek niepewność dotycząca jej sytuacji prawnej. Podkreślić należy, iż powódka w szczególności nie przedstawiła żadnych dowodów celem wykazania, że pozwany podjął jakiekolwiek działania w celu wyegzekwowania od powódki jakichkolwiek należności z tytułu umowy kredytu, ani nie przedstawiła aktualnego stanu zadłużenia na koncie kredytowym. Dlatego zdaniem Sądu tak ukształtowane żądanie jest przedwczesne na tym etapie sprawy. Ponadto powódka nie wskazała nawet, na czym miałaby polegać ochrona jej interesu prawnego. Należy zwrócić uwagę, że zakres uprawnień przysługujących powódce w razie uwzględnienia powództwa o ustalenie nie uległby żadnej zmianie. Bowiem pozycja powódki i zakres przysługujących jej praw nie ulegnie zmianie. Zarzuty podniesione przez powódkę w niniejszym postępowaniu mogą być badane dopiero w przypadku wytoczenia przez pozwaną spółkę przeciwko powódce powództwa o zapłatę kwoty pieniężnej wynikającej ze spornego stosunku prawnego. W postępowaniu tym powódka będzie mogła bronić swych praw w szerszym zakresie niż w wypadku niniejszego postępowania o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego. Rację ma także pozwany twierdząc, że ustalenie przez Sąd nieważności umowy kredytu z dnia 22 marca 2012 r. nie spowoduje wygaśnięcia roszczeń pozwanego względem powódki, gdyż zmianie może ulec jedynie podstawa prawna roszczenia w oparciu o przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia. Ponadto powódka w chwili powzięcia wiadomości o zawartej przez L. S. umowie o kredyt powinna była wystąpić do Sądu ze stosownym wnioskiem o zatwierdzenie jej oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku po L. S. oraz R. S. w terminie, a tego nie uczyniła.

Mając na uwadze powyższe należało przyjąć, iż w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka merytoryczna powództwa o ustalenie, w postaci interesu prawnego, co uzasadniało oddalenie powództwa a limine.

Gdyby nawet przyjąć, że powódka ma obiektywny interes prawny w przedstawionym rozumieniu, to stwierdzić należy, że brak jest podstaw do dokonania ustalenia o treści przez nią żądanej.

Powódka na gruncie niniejszej sprawy wywodziła, że umowa o kredyt nr (...) jest nieważna z uwagi na fakt, iż L. S. i R. S. w dacie zawarcia umowy tj. 22 marca 2012 r. nie mieli należytego rozeznania co do znaczenia treści umowy, powołując się na art. 82 k.c., zgodnie z którym oświadczenia woli złożone przez te osoby są nieważne.

Zgodnie z treścią art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Art. 82 k.c. stanowi wyraźnie o tym, iż oświadczenie woli, aby mogło zostać uznane za nieważne musi zostać złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Nie może zatem być to jedynie stan ograniczający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Nawet sugestia osób trzecich nie wyłącza swobody powzięcia decyzji. Również sam fakt przewlekłych zaburzeń psychicznych nie jest równoznaczny ze stwierdzeniem, że istniały okoliczności wyłączające możliwość świadomego podjęcia decyzji i wyrażenia woli. Istotne jest, czy stan zdrowia składającego oświadczenie pozwala mu na rozeznanie w chwili danej czynności prawnej czego chce dokonać oraz na dokonanie tego zgodnie z jego wolą. Ciężar dowodu w tej kwestii spoczywa na tym kto kwestionuje daną umowę (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 października 2015 r., VI ACa 1893/14, LEX nr 1962868). W rozumieniu art. 82 k.c. "stan wyłączający świadomość" to - najogólniej rzecz ujmując - brak rozeznania, niemożność rozumienia zachowań własnych i zachowań innych osób, niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania. Stan taki winien przy tym wynikać z przyczyny wewnętrznej, a więc takiej, która tkwi w osobie składającej oświadczenie woli, a nie z okoliczności zewnętrznych, w których osoba ta się znalazła (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 stycznia 2015 r., I ACa 717/14, LEX nr 1649205). Osoby dotknięte zespołem otępiennym rozpoznają osoby, pomagają w czynnościach dotyczących ich pielęgnacji, odpowiadają na pytania, nawet czytają pojedyncze zdania, ale nie oznacza to, że dysponują taką zdolnością intelektualną, która pozwalałaby składać świadome oświadczenia woli (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 09 października 2014 r., I ACa 924/14, LEX nr 1563518).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż powódka nie przedstawiła żadnych miarodajnych dowodów, poza swoimi zeznaniami, dla wykazania, że L. S. był osobą uzależnioną od alkoholu / nadużywającą alkoholu w stopniu niepozwalającym mu na świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli w kwestii zawarcia przedmiotowej umowy kredytu. Jak wynika również z miarodajnej opinii biegłej sądowej J. G. w oparciu o znajdujący się w sprawie materiał dowodowy – brak jest możliwości ustalenia w/w okoliczności.

Odnosząc się natomiast do stanu zdrowia psychicznego R. S. to w pierwszej kolejności wskazać należy, że nie miał on żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zaznaczyć należy, że umowa o kredyt nr (...) z dnia 22 marca 2012 r. zawarta została wyłącznie pomiędzy L. S. a pozwanym (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Natomiast R. S. jako małżonka L. S. udzieliła jedynie zgody na zawarcie w/w umowy. Przy czym zgodnie z art. 41 § 1 k.r.o.., jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Zatem wyrażenie przez R. S. zgody na zawarcie przez małżonka L. S. umowy o kredyt uprawniało jedynie wierzyciela do żądania zaspokojenia także z majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską. Niemniej nie wpływało w żaden sposób na ważność samej umowy kredytu i nie było od niej także uzależnione skuteczne zawarcie umowy. Zauważania w tym miejscu wymaga, iż nie będzie miał zastosowania w tym przypadku art. 37 k.r.o. określający czynności prawne, do ważności których niezbędna jest zgoda małżonka, ponieważ nie dotyczy on zawarcia przez jednego z małżonków umowy kredytu.

Z przedstawionych przyczyn pomimo ustalenia w oparciu o miarodajną opinię biegłej sądowej, że stan psychiczny R. S. w dniu 22 marca 2012 r. nie pozwalał na w pełni świadome i swobodne podejmowanie decyzji i wyrażenie swojej woli oraz, że przy opisywanych zmianach mózgowych nie miała ona pełnej zdolności do właściwego rozeznania konsekwencji swojego postępowania, stwierdzić należy, iż nie miało to wpływu na ważność umowy kredytu z dnia 22 marca 2012 r., a jedynie mogło ograniczać możliwość pozwanego do dochodzenia zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków.

Przechodząc do analizy żądania alternatywnego zgłoszonego przez powódkę w przedmiocie ustalenia przez Sąd, iż oświadczenie woli złożone przez R. S. w przedmiocie wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania w postaci umowy kredytu zawartej z pozwanym było nieważne, wskazać należy, że również i ono było niezasadne.

Podkreślenia wymaga, iż powód w pozwie o świadczenie może zgłosić żądanie: a) alternatywne, b) jako tzw. facultas alternativa, c) jako żądanie ewentualne. Sformułowanie alternatywne występuje z reguły przy zobowiązaniach przemiennych ( art. 365 k.c. ). Jeżeli strony nie postanowiły inaczej, prawo wyboru świadczenia przysługuje dłużnikowi. Gdy wybór świadczenia nie został dokonany do czasu wydania wyroku, sentencja wyroku przemiennego powinna być sformułowana w sposób przemienny. Sąd orzeka równocześnie o obu świadczeniach, przy czym pozwany może wykonać jedno z nich, według swego wyboru. Upoważnienie przemienne (tzw. facultas alternativa) występuje wówczas, gdy dłużnikowi przysługuje uprawnienie do jednostronnego zwolnienia się od długu przez wykonanie innego świadczenia niż zastrzeżone. Źródłem tego upoważnienia może być ustawa (np. art. 533 i 897 k.c. ), umowa lub - jak przyjął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 19 stycznia 1957 r., 3 CR 187/56, OSPiKA 1957, z. 2, poz. 36 - odpowiednio sformułowana treść pozwu. Powód może wreszcie zgłosić w pozwie żądanie ewentualne na wypadek nieuwzględnienia żądania sformułowanego jako podstawowe i usytuowane na pierwszym miejscu. Według orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1960 r., II CR 366/59, (...)1961, nr 12, s. 424 i n., o żądaniu ewentualnym można mówić wówczas, gdy obok żądania głównego wysunięto w pozwie żądanie drugie jako ewentualne, o którym sąd może orzec tylko wówczas, gdy nie przyjmuje za uzasadnione żądania pierwszego. Jeżeli w chwili orzekania (art. 316 w związku z art. 187 § 1 pkt 1) żądanie pierwotne pozostaje aktualne, sąd orzeknie o tym żądaniu, bez rozstrzygania w sentencji wyroku co do żądania ewentualnego. Natomiast gdy w chwili orzekania przedmiot świadczenia pierwotnego nie istnieje (pozwany nie posiada rzeczy ruchomej, wydania której domagał się powód, który zgłosił żądanie zasądzenia kwoty pieniężnej), wówczas sąd oddalając żądanie pierwotne orzeka (pozytywnie lub negatywnie) o żądaniu ewentualnym. W przypadku pozwu z żądaniem ewentualnym, orzeczenie sądu może być również tak zredagowane, że zobowiązuje dłużnika do jednego świadczenia, a w razie nieściągalności lub niewykonania w określonym terminie do wypełnienia innego świadczenia (zob. Tadeusz Żyznowski, Komentarz do art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego, teza 17, Lex El. )

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy zaznaczyć należy, że tak skonstruowane żądanie pozwu nie mogło zostać rozpoznane w niniejszej sprawie, której przedmiotem było ustalenie nieważności stosunku prawnego, a nie świadczenie.

Z powyższych względów powództwo podlegało oddaleniu, o czym Sąd orzekł w pkt. I sentencji wyroku.

Mając powyższe na względzie Sąd na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. orzekł o kosztach procesu, zasądzając je w całości od powódki, która nie utrzymała się ze swoim żądaniem w żadnym zakresie, na rzecz pozwanego, który sprawę wygrał. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyły się: opłata za czynności profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym, której wysokość Sąd ustalił na podstawie § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490.j.t.) tj. w kwocie 2.400 zł. oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Rozstrzygnięcie zawarte w pkt. III sentencji wyroku znajduje swoją podstawę prawną w treści art. 113 ust. 1 u.k.s.c. Tymczasowo ze Skarbu Państwa wydatkowane zostało wynagrodzenie biegłego za sporządzoną przez niego opinię uzupełniającą, w kwocie 223,79 zł. Stosownie do przedstawionego wyniku sprawy, należało obciążyć powódkę obowiązkiem zwrotu wskazanej kwoty, tytułem kosztów sądowych pokrytych tymczasowo ze środków budżetowych Skarbu Państwa.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z dnia 27.06.2017r. wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.

K.. 14 dni.

W. dnia 02 sierpnia 2017 r.